مباهله

منبع: ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد

رویداد مباهله از رویدادهای صدر اسلام است. هنگامی که پیامبر اسلام و اهل بیتش در یکسو و مسیحیان نجران در دیگر سو آماده ی مباهله یا نفرین طرف دروغگو شدند. مسیحیان نجران که به مدینه آمده بودند تا در مورد درستی دعوت پیامبر پژوهش کنند با او به محاجه(دلیل آوردن) پرداخته، سرانجام بحث شان به جایی کشید که محمد خواست تا با آن ها مباهله کند.[1] هر یک از دو طرف با افراد خود به محل مباهله رفتند. مسیحیان وقتی دیدند که محمد با عزیز ترین کسانش یعنی علی، فاطمه، حسن و حسین می خواهد آن ها را به چالش بکشد مطمئن شدند که محمد اگر به خودش مطمئن نبود جان خانواده اش را به خطر نمی انداخت. پس از مباهله کناره گرفتند.[2][3]

این رویداد از سوی شیعیان به عنوان یکی از برجستگی های اهل بیت محسوب شده و به عنوان دلیلی برای اثبات این امر که اصحاب کسا محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین می باشند، استفاده می شود.[2] بیست و چهارم ذی‌الحجه روز مباهله نام دارد.

محتویات

    1 معنای لغوی و اصطلاحی مباهله
    2 موقعیت جغرافیایی
    3 نامه محمد به اسقف نجران
    4 آیه مباهله
    5 شرح واقعه
    6 ذکر این رویداد در کتب اهل سنت به نقل از شیعیان
    7 پانویس
    8 منابع
    9 پیوند به بیرون

معنای لغوی و اصطلاحی مباهله

مباهله در اصل از «بَهل» به معنی رها کردن و برداشتن قید و بند از چیزی است. اما مباهله به معنای لعنت کردن یکدیگر و نفرین کردن است.[2][4] چگونگی مباهله به این گونه بوده است که افرادی که درباره? مسئله مذهبی مهمی گفتگو دارند در یک جا جمع شوند و به درگاه خدا زاری کنند و از او بخواهند که دروغ گو را رسوا سازد و مجازات کند.
موقعیت جغرافیایی

بخش نجران، با هفتاد دهکده تابع خود، در نقطه مرزی حجاز و یمن قرار گرفته است. در آغاز پیدایش اسلام این نقطه، تنها نقطه مسیحی نشین حجاز بود که مردم آن به عللی، از بت‌ پرستی دست کشیده و به آیین مسیح گرویده بودند .
نامه محمد به اسقف نجران

نامه محمد به اسقف نجران چنین بود: «به نام خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب. از محمد، پیامبر خدا، به اسقف نجران. خدای ابراهیم و اسحاق و یعقوب را ستایش می‌کنم و شما را از پرستش بندگان به پرستش خدا فرا می‌خوانم. شما را دعوت می‌کنم که از ولایت بندگان خدا بیرون شوید و در ولایت خداوند درآیید و اگر دعوت مرا نپذیرفتید باید به حکومت اسلامی جزیه ( مالیات سرانه ) بدهید وگرنه به شما اعلام خطر می‌شود».[نیازمند منبع]
آیه مباهله
نوشتار اصلی: آیه مباهله

«هرگاه بعد از دانشی که به تو رسیده، کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آن ها بگو بیایید فرزندانمان و فرزندانتان و زنانمان و زنانتان، و ما خویشان نزدیک و شما خویشان نزدیک خود را فرا خوانیم؛ سپس مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغ گویان قرار دهیم».(سوره? آل‌عمران-آیه? 61)

محمدحسین طباطبایی می‌گوید:[2]

    رسول خدا در مقام امتثال این فرمان از «انفسنا» به غیر از علی و از «نسائنا» به جز فاطمه و از «ابنائنا» بجز حسن و حسین را نیاورد. آشکار می‌شود برای کلمه اول به جز علی و برای کلمه دوم به جز فاطمه و از سوم به جز حسن و حسین مصداق نیافت و انگار منظور از «ابناء» و «نساء» و «انفس» همان اهل بیت رسول خدا بوده. هم‌چنان‌که در بعضی روایات به این معنا تصریح شده، پس از آن که رسول خدا نام‌ همراهان را با خود آورد؛ گفت: «پروردگارا اینان‌اند اهل بیت من»، چون این عبارت می‌فهماند پروردگارا من به‌ جز این ها کسی را نیافتم تا برای مباهله دعوت کنم.»

شرح واقعه مباهله

براساس توافق پیشین، محمد و نمایندگان نجران برای مباهله به محل قرار رفتند. نمایندگان نجران دیدند که محمد فرزندش حسین را در آغوش دارد، دست حسن را در دست گرفته و علی و فاطمه همراه اویند و به آن ها سفارش می‌کند هرگاه من دعا کردم شما آمین بگویید. مسیحیان، هنگامی که این صحنه را دیدند در میان خودشان هم اندیشی کرده از این که پیامبر، عزیزترین و نزدیک‌ترین کسانِ خود را به میدان مباهله آورده بود، دریافتند که او نسبت به ادعای خود ایمان راسخ دارد؛ وگرنه عزیزان خود را در برابر خطر آسمانی قرار نمی‌داد؛ بنابراین از اقدام به مباهله خودداری کردند و حاضر به مصالحه شدند.[2][3]

شیعه باور دارد این حدیث نشان می دهد که مراد از واژه اهل بیت در قرآن علی، فاطمه و فزرندان ایشان می باشند. شیعه همچنین از این واقعه استفاده کرده تا برتری و امتیاز علی برای جانشینی پیامبر اسلام را اثبات کند.[2]
ذکر این رویداد در کتب اهل سنت به نقل از شیعیان

قاضی نورالله شوشتری می‌گوید:

    مفسران دراین مسئله اتفاق نظر دارند که ابناءنا در آیه فوق اشاره به حسن و حسین (علیهماالسلام) و نساءنا اشاره به فاطمه (علیهاالسلام) و انفسنا اشاره به علی (علیه‌السلام) است.[5]

در پاورقی کتاب مزبور در حدود شصت نفر از بزرگان اهل سنت ذکر شده‌اند که تصریح نموده‌اند آیه مباهله درباره? اهل بیت (علیهم‌السلام) نازل شده است و نام آنها و مشخصات کتب آنها را از صفحه 46 تا 76 مشروحاً آورده است.

از جمله شخصیت‌های سرشناسی که این مطلب از آنها نقل شده افراد زیر هستند:

    مسلم بن حجاج نیشابوری صاحب صحیح معروف که از کتب شش‌گانه مورد اعتماد اهل سنت است در جلد 7 صفحه 120 (چاپ محمد علی صبیح - مصر).
    احمد بن حنبل در کتاب مسند جلد اول صفحه 185 (چاپ مصر).
    طبری در تفسیر معروفش در ذیل همین آیه جلد سوم صفحه 192 (چاپ میمنیة - مصر).
    حاکم در کتاب مستدرک جلد سوم صفحه 150 (چاپ حیدر آباد دکن).
    حافظ ابو نعیم اصفهانی در کتاب دلائل النبوة صفحه 297(چاپ حیدر آباد).
    واحدی نیشابوری در کتاب اسباب النزول صفحه 74 (چاپ الهندیة مصر).
    فخر رازی در تفسیر معروفش جلد8 صفحه 85 (چاپ البهیه مصر).
    ابن اثیر در کتاب جامع الاصول جلد 9 صفحه 470 (طبع السنة المحمدیة - مصر).
    ابن جوزی در تذکرة الخواص صفحه 17 (چاپ نجف).
    قاضی بیضاوی در تفسیرش جلد 2 صفحه 22 (چاپ مصطفی محمد مصر).
    آلوسی در تفسیر روح المعانی جلد سوم صفحه 167(چاپ منیریه مصر).
    طنطاوی مفسر معروف در تفسیر الجواهر جلد دوم صفحه 120 (چاپ مصطفی البابی الحلبی - مصر).
    زمخشری در تفسیر کشاف جلد 1 صفحه 198 (چاپ مصطفی محمد - مصر).
    حافظ احمد بن حجر عسقلانی در کتاب الاصابة جلد 2 صفحه 503 (چاپ مصطفی محمد - مصر).
    ابن صباغ در کتاب الفصول المهمة صفحه 108 (چاپ نجف).
    علامه قرطبی در تفسیر الجامع لاحکام القرآن جلد 3 صفحه 104 (چاپ مصر سال 1936).[6]

پانویس

    ^

فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَ أَبْنَاءَکمْ وَ نِساءَنَا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنفُسنَا وَ أَنفُسکُمْ ثُمَّ نَبْتهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَت اللَّهِ عَلی الْکذِبِینَ (ترجمه: به آنان (مسیحیان نجران) بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت می‌کنیم شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت می‌کنیم شما هم زنان خود را، ما از نفوس خود دعوت می‌کنیم شما نیز از نفوس خود را؛ آنگاه مباهله می‌کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار می‌دهیم.)[3–61]

منابع

    طباطبایی، محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج 3 ص 375

Griffith, Sidney H. (April 4, 2010). The Church in the Shadow of the Mosque: Christians and Muslims in the World of Islam. Princeton University Press. pp. 160–162. ISBN 9781400834020.
Tabatabaei, Muhammad Husayn. "Tafsir al-Mizan, SURAH AALE IMRAN, VERSES 61-63". Tawheed Institute Australia Ltd. Retrieved 2014.
Zayn, Samih Atif (1379). Mohammad (s) dar Medina (in Persian). Translated by Masoud Ansari. tehran: Jami. pp. 1091–1103.
Massignon, Louis (1378). Mubahala dar Medina (in Persian). Translated by mahmoodreza Eftekhar zadeh. Tehran: Resalate Ghalam Publication.
قاضی نورالله شوشتری، احقاق الحق، جلد سوم، طبع جدید، صفحه? 46
روز مباهله